تھوہتہ پوراک استورو خصلت
نیویشاک: حمید الرحمان حقیؔ
تھوہتہ یا اوسنانہ پتاڑ دیتی یا موژا بی برینگ بارا بیتی گیژے یا پوری کی ہال ہوئے ہوݰ کو ہیس شوم نسلو استور، کوریکو کی جم نسلو استورو خور امبوخ خوبیان سوم جوستہ ای خوبی ہیا کی ہیس تھوہتہ یا اوسنانہ استوریو تنگ نو کوری بے غم بے خدوک نسیر۔
ظفر اللہ پرواز صاحبو نیویشیرو ناول انگریستانو کھوار ادب و ثقافتو ہانی لوٹ سرمایہ کی ہتیرا بو امبوخ روخڅونو بیرو الفاظ مثال تمثالا ݰونگ ݰاواے، لموس، ختہ بانو، کچ پیان، چیہاری، خمبخ، ساینہ بون، شودونگ اوݯھآر پالال، اسکار باند، دولپھآ، خآنجو جاغولی، ابلق، چکیزہ، بجگی، کیریزی، خانخ، کیریز، چمقار، دورومتائے، قیر، غیچھوک، سرکݰان، اخلی، عقلی، کج شوخ، بوم چوٹی، زولفئین، گردان باند، میشی نوژی، چوکری، جوځائیکی، ݱاگ دویو، بوم کاݰ، پواسون، بڑدان دیک، قوارداوو، شش طھلبی، موزدان، چیغیچ، پھاڑانگی، کھاڑنگی، طھاش طالوق، پیشاویز، پڑینگاے، ورکھیٹی، وکھ، کونوم، پلاف زار وغیران سار علاوہ خور دی بو امبوخ نایاب افاظ بو قسمو واقعات، مونوٹ اوچے رسم و رواجن نوغدار ژونو زندہ کوری ساڑمیٹھی پیڅھی شینی، وا ہر لحاظہ قدیم کھو معاشرو تہذیب و عادات وا تواہمات سار علاوہ ہر زائلہ مقامی حالات و واقعات اوچے طرز زندگیو بھرپور طریقہ احاطہ کوریکو کوشش کوری شیر۔ وا ہے ناولو ریکار پویار کھوار زبان و ادبو شیرینی اوچے خال رانا ران واضح بیکار علاوہ بو امبوخ سبق گانیکو بݰ لو دی کارا تارینیان۔
ای ژاغہ گیتی ظفر اللہ پرواز صاحب استورو نسلی و وا بد نسل بیکو بو جامع الفاظ اوچے کرداران سورا بیان کوری کھوار معاشرا شیرو انتہائی غیر مہذب و غیر شائستہ رواج “الووئے یا اوشٹورے بووک الیکو” حوصلہ شکنی کوریکو بھرپور کوشش کوری نوجوان نسلوتے دعوت فکر دیتی قصہ بیان کویان۔ ہے قصو خلاصہ ہموݰ،
“وشلی چونکہ ای څھوغو انتہائی غریب موشو ژاو، لیکن ہے سوم باوجودا انتہائی پھوردل جنگجو، اوسناترو وا خور بدنی لحاظہ طاقتور وا سخت غریب خسمت جوان بیکین دیہا روے تغو ژانین دارمندہ، وا سفو کورمہ گیکو وجہین ای انوس ہتعو دیہا ای گرامبیشو وشلیو گانی ملکار دودیری ای خور ملکہ سودا بی، ای دیہا توری ای عورتو سوم مدد کوریکو سلسلہ ای دوری اوتیکار اچی، چائے ݰاپیک وا مشقولگی کوریرار پویار وشلی ہے دوری کوموروتے عاشق بویان۔ ہانی ٹھیس عاشق بویان کی، وا تان دوروت بیکو دی فخمہ نو گویان، وا ہتے کومورو عشقہ دورا کنہ کاغ اکھابیر نن دی تعو یادی نو گویان وا اللہ اکبر کاردو بوکو انگیکو دی ہوشار نیسی ہے کومورو بچین نیچو خاروخست بیرووار اچی ہیش کیہ قسمہ کومورو الیکو نو بیتی ہے وا دم دعا نام کیاغ نو بہچی، اخیر مجبوری بیتی، ہتے ای انوس کیہ کورما ہے دیہا ملگیریو سوم بیتی ای خور ملکو سفرا نسیران۔ کوسی کوسی ای ژاغہ دریاہو نسہ توری لاڑینیان کی میتاری بول دویو اوچے باڈی گاڈ باچھو ژاؤو اوسنیک ݯھیݯھیکو بچین ای دریاہو نس نستو والا وال، دریلان بوتی اسونی باچھو ژاوو اوسنیک ݯھیھینیان، ہتے موژی باچھو ژاؤ ای جو اوسنے اچی وا اوسنیکوتے دریاہو موژو غیری اونڈوغ دومان ریکو دریاہ بیشاپران تعو ڈیلے الیکو بوول دویو اوچے باڈی گاڈ نس نستو دے ہیے ہائی دیتی تعو ئی نیزیکو نو بیتی ہوست پارویلی نیشیرار پویار وشلی یکدم مہمیز کوری دریاہو موژو اونڈوغ دیتی اوسنے باچھو ژاؤو اخیری ای ہاہ دیخ بریئک دیخ بریئک بچ کوری دریاہار ئی نیزیکو، باچھا خوشان بیتی بوول ویشݰے دربارا مݰکی پہلوانی اوچے پھوردلیو عوضہ وشلیوتے خور بو امبوخ سازو سامان اوچے چالائے وغیران سار علاوہ میتاری چھاربوتے ای جم نیویری استور دی مہربانی کوریکو حکمو دویان۔
رخصت باوا وشلی استورو گانی میتاری چھاربوو سار مہربانی کاردو استورو عادت اوچے خصلتان سار علاوہ تھوہتہ اوچے اوسنانہ کیہ پوراک نسلو تھے نو رے بشار کویان۔ میتاری چھاربو جوابہ استورو عادت اوچے خصلتان وا نسلو بیان کوری ران کی، “ہیا استور تھوہتہ یا اوسنانہ کیہ پوراک نو مگم سوت نسل پروشٹی ہمو نن اوسنانہ پوراک اوشوئے رے لووان دیتی نسی نیزیکو وشلی استورو گانی چاپوک سفار بیتی اچی کومورو دیہا توری ہیش کیہ علاج نو بیتی کندوری وخت دراختو سار بیکار اچی، القصہ اخیر ای انوس کومورو اُلوئیے الیکو یعنی اوشٹوریکو بندوبسو کویان۔ کوری چھوے برابارا کومورو بیارا پیڅھی اوشٹورے سینا پھار نیساوا، استور سینو بار بار موژہ بی څھاک دیتی پوری ہیش کیہ علاجہ سینا پھار نسیکو نو زوئی چاکو پاک بیکو، وشلیو ای ویشکی قہر ژان گیتی بریکو تاب، ای ویلٹی یہ کیہ وجہ رے دونی دونی میتاری چھاربوو ہتے لو تعو یادی گیک برابار، ای مودہ دونیرار پویار، پھار تھوھتوتے، اف استوروتے ئی کوموروتے لوڑی “ہیا حیوان بیکو باوجودا سوت پشتہ پت تھوھتہ پوریکو خصلت نسل درنسل ہمو موژا بہچی شیر، وا ای ویلٹی مہ ہیا بوک تان شیرین نن تتان سوم بے وفائی کوری مہ سوم کی اوشٹوریران، خوامخواہ ہمو ہیا اوشٹوریکو وا نن تتان سوم بے وفائیو ہیا خصلت دی کندوری پشتہ پت مہ وا مہ اژیلیان نسلو موژا بہچور رے، یکدم دیتی استورو اچی اوہتے تان دنیا و عالمار اہتی ہردی چھین بیتی، ہتے پݯ پھووا تان، کومورو اچی تعو دورا التی اف لاکی، تان دوروت راہی کوری القصہ تان دورا تاریران۔
ظفر اللہ پرواز صاحبو ناولو موژی غیژی ہیا تان نو بلکہ ہموݰ قسمو خور دی بو امبوخ واقعات و حالاتن بہترین اندازا بیان کوری کیہ بہترین شاہکار کی ترتیب دیونو بیتی شیر، وا کیہ باریک بینیو سورا کتابو کمپوز اوچے ترتیب دیکا میئر چترالو جملہ معتبرات محنت کوری اسونی، یقیناً قابلِ صد خراج تحسین اوچے لکھ رحمتو لائق۔
